Brak możliwości skorzystania z rozliczenia w sposób przewidziany dla osoby samotnie wychowującej dziecko (nieprawomocny wyrok rozwodowy).

Interpretacja indywidualna

– stanowisko nieprawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego oraz zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

18 marca 2024 r. wpłynął Pani wniosek z 18 marca 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku dochodowego od osób fizycznych. Uzupełniła go Pani – w odpowiedzi na wezwania – pismami z 19 kwietnia 2024 r. (wpływ 19 kwietnia 2024 r.) oraz z 24 kwietnia 2024 r. (wpływ 24 kwietnia 2024 r.). Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego oraz zdarzenia przyszłego

Wychowuje Pani córkę uczącą się w szkole średniej. Ojciec dziecka nie utrzymuje żadnych kontaktów z córką. Nie ma Pani wiedzy gdzie mieszka.

(…). Małżonek na podstawie prawomocnego postanowienia sądu od 2022 r. jest zobowiązany do płacenia zabezpieczenia w zakresie alimentów.

(…) 2023 r. sąd orzekł rozwód z ograniczeniem władzy rodzicielskiej ojca dziecka – wyrok nie jest prawomocny.

W uzupełnieniu wniosku doprecyzowała Pani opis sprawy o następujące informacje:

1.Zgodnie z art. 3 ust. 1 oraz ust. 1a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych ma Pani nieograniczony obowiązek podatkowy w Polsce.

2.Prosi Pani o wydanie interpretacji indywidualnej za rok podatkowy 2023 oraz 2024.

3.Pani córka urodziła się w 2005 r.

4.W okresie, którego dotyczy wniosek, uzyskuje Pani dochody opodatkowane wg skali podatkowej, tj. z tytułu umowy o pracę.

5.W stosunku do Pani oraz do córki, w okresie którego dotyczy wniosek, nie mają zastosowania przepisy:

a)art. 30c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych;

b)ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym z wyjątkiem najmu prywatnego;

c)ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym albo ustawy z dnia 6 lipca 2016 r. o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych.

6.W okresie, którego dotyczy wniosek, córka uczyła się, uczy i nadal będzie uczyła się w szkołach, o których mowa w przepisach o systemach oświaty, przepisach o szkolnictwie wyższym.

7.Córka, w okresie którego dotyczy wniosek, nie otrzymuje zasiłku (dodatku) pielęgnacyjnego ani renty socjalnej.

8.Córka, w okresie którego dotyczy wniosek, nie uzyskała/nie uzyskuje/nie będzie uzyskiwać:

a)dochodów podlegających opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 27 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych lub art. 30b;

b)przychodów, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 148 lub art. 21 ust. 1 pkt 152.

9.Wyrok orzekający rozwód nie jest prawomocny.

10.W okresie, którego dotyczy wniosek, nie jest Pani osobą w stosunku do której Sąd orzekł separację.

11.W okresie, którego dotyczy wniosek, jest Pani osoba pozostającą w związku małżeńskim – brak prawomocnego orzeczenia rozwodu:

a)małżonek nie został pozbawiony praw rodzicielskich;

b)małżonek nie odbywa kary pozbawienia wolności.

12.W okresie którego dotyczy wniosek, samotnie wychowuje Pani córkę, bez żadnego udziału drugiego rodzica. Stale troszczy się Pani o jej byt materialny i rozwój emocjonalny. Wyłącznie Pani dba o prawidłowy rozwój emocjonalny córki, kształtując jej właściwe zachowania, rozwija Pani jej zainteresowania. Wyłącznie Pani sprawuje nad nią opiekę. Troszczy się Pani o jej rozwój fizyczny i duchowy. Ponosi Pani wszystkie wydatki związane z wypoczynkiem, kosztami utrzymania, zabezpiecza Pani jej potrzeby bytowe, zdrowotne i edukacyjne, pomaga Pani w edukacji szkolnej. Wyłącznie Pani bierze czynny udział w sprawach dotyczących córki związanych z jej kształceniem, dodatkowymi zajęciami. Całkowite wykonywanie władzy rodzicielskiej spoczywa na Pani. Sprawuje Pani całkowitą opiekę nad córką. Córka zamieszkuje z Panią i to Pani ponosi w całości wysiłki związane z rozwojem i wychowaniem córki. Ojciec nie interesuje się sprawami córki, nawet nie zabiega o kontakty z nią. Stan faktyczny to całkowite samotne wychowywanie córki przez Panią bez pomocy ojca dziecka. Ojciec dziecka nie mieszka z Państwem (…).

13.W okresie, którego dotyczy wniosek, ojciec córki nie wykonywał władzy rodzicielskiej w stosunku do córki, nie uczestniczył w wychowaniu córki, nie dba o rozwój córki, nie rozwijał jej zainteresowań, nie troszczy się o jej rozwój, nie ponosi wydatków związanych z wypoczynkiem, nie ponosi kosztów jej utrzymania, nie zabezpiecza żadnych potrzeb córki, nie interesuje się sprawami córki w żadnej kwestii. Ogranicza się wyłącznie do płacenia alimentów.

14.Jest Pani matką syna urodzonego w 2003 r., względem którego wyłącznie Pani sprawuję władzę rodzicielską bez pomocy ojca.

15.Syn jest również wychowywany wyłącznie przez Panią bez udziału ojca.

Pytanie

Czy może Pani opodatkować dochody w sposób przewidziany dla osoby samotnie wychowującej dziecko?

Pani stanowisko w sprawie (ostatecznie sformułowane w uzupełnienie wniosku)

Zgodnie ze stanem faktycznym jest Pani osobą samotnie wychowującą córkę, nie wychowuje Pani żadnego dziecka wspólnie z jego rodzicem. Córka mieszka z Panią i to Pani ponosi w całości wysiłki związane z rozwojem i wychowaniem córki, całkowita władza rodzicielska spoczywa na Pani, sprawuje Pani wyłączną opiekę nad córką i ponosi wszystkie wydatki związane z jej utrzymaniem i potrzebami.

Jest Pani samotną matką i Pani zdaniem, może opodatkować dochody w sposób przewidziany dla osoby samotnie wychowującej dziecko.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Na mocy art. 6 ust. 4c ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.) dalej zwanej ustawą:

Zgodnie z art. 6 ust. 4d ustawy:

Według art. 6 ust. 4e ustawy:

Stosownie do art. 6 ust. 4f ustawy:

Na podstawie art. 6 ust. 8 ustawy:

Przystępując do oceny możliwości skorzystania przez Panią z preferencyjnego rozliczenia podatku dochodowego od osób fizycznych – za wskazany przez Panią okres, tj. za 2023 r. oraz za 2024 r. – w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujących dzieci, należy wyjaśnić, że każda preferencja podatkowa stanowi wyjątek od zasady równości i powszechności opodatkowania. Z przywołanych wyżej przepisów art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jednoznacznie wynika, że stanowią odstępstwo od generalnej zasady indywidualnego opodatkowania. Możliwość ich zastosowania obwarowana jest szeregiem warunków wyraźnie wskazanych w tej ustawie, które należy interpretować ściśle, co oznacza, że nie można dokonywać wykładni rozszerzającej ani też zawężającej. W konsekwencji, podatnikowi przysługuje prawo do jej zastosowania, jeśli spełni warunki dla niej określone, a w szczególności, jeśli spełnia wymogi definicji osoby samotnie wychowującej dziecko, a także jeśli w trakcie roku podatkowego faktycznie samotnie, tj. bez wsparcia drugiego z rodziców, wychowywał dziecko/dzieci.

Ustawodawca w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zawarł definicji pojęcia „wychowywać”, należy odwołać się zatem do jego definicji słownikowych. „Wychowywać” w słownikowym rozumieniu oznacza: zapewniając byt doprowadzić do osiągnięcia pełnego rozwoju psychicznego i fizycznego. Wychowywanie polega na stałym troszczeniu się o byt materialny dziecka oraz o jego rozwój emocjonalny.

Pojęcie wychowywania dziecka uszczegółowił Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 31 maja 2011 r. sygn. akt II FSK 30/10, w uzasadnieniu którego znalazło się następujące stwierdzenie:

Użycie określenia „osoba samotnie wychowująca dzieci” oznacza zatem, że intencją ustawodawcy było przyznanie prawa do rozliczenia dochodów jako osoba samotnie wychowująca dziecko jednemu z rodziców lub opiekunów prawnych, który faktycznie wychowuje dziecko. W przypadku, gdy żadne z rodziców nie jest pozbawione władzy rodzicielskiej, rodzic który faktycznie w roku podatkowym dziecko wychowuje, czyli sprawuje nad nim ciągłą opiekę, ma prawo do przedmiotowej preferencji podatkowej. Nie jest przy tym konieczne, aby drugi z rodziców był całkowicie wyeliminowany z opieki i wychowania dziecka. W sytuacji, gdy dziecko zamieszkując wraz z jednym rodzicem, pozostaje pod jego stałą, codzienną opieką, a drugi rodzic jest zobowiązany do płacenia alimentów oraz zajmowania się dzieckiem doraźnie (w określonych, ustalonych przez sąd przedziałach czasowych, np. niektóre święta, tydzień ferii, miesiąc wakacji, co drugi weekend każdego miesiąca oraz ściśle określone dni powszednie), status samotnego rodzica ma ten, przy którym dziecko zamieszkuje i który wykonuje wszystkie obowiązki, dzięki którym dziecko będzie wychowywane w sposób zapewniający jego prawidłowy rozwój. Rodzic, o którym mowa w art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, który w pojedynkę troszczy się o zaspokojenie bieżących potrzeb dziecka, nie traci statusu osoby samotnie wychowującej dziecko z racji utrzymywania sporadycznych kontaktów z dzieckiem przez drugiego rodzica lub płacenia przez niego alimentów.

Zauważyć również należy, że do skorzystania z tej preferencji, niewystarczające jest samotne troszczenie się o byt materialny i rozwój emocjonalny dziecka bez udziału innej osoby, tj. w szczególności ojca lub matki dziecka – równie istotne jest legitymowanie się określonym stanem cywilnym. Przepisy art. 6 ust. 4c ustawy wymieniają enumeratywnie osoby, którym przysługuje status osób samotnie wychowujących dzieci, odwołując się do statusu cywilnoprawnego osoby wychowującej dzieci (np. panna, kawaler, wdowa, wdowiec, rozwódka, rozwodnik). W przypadku osób, których związek małżeński został rozwiązany poprzez orzeczenie rozwodu, należy uznać, że status osoby rozwiedzionej nabywa się dopiero poprzez prawomocne orzeczenie o rozwiązaniu małżeństwa. W związku z tym, uzyskanie w danym roku podatkowym jedynie nieprawomocnego orzeczenia o rozwodzie, nie pozwala na uznanie danej osoby za samotnie wychowującą dziecko. W doktrynie i w praktyce przeważa stanowisko, zgodnie z którym decydujące znaczenie ma tutaj kryterium formalne, jakim jest prawomocne orzeczenie sądu.

Oprócz legitymowania się określonym stanem cywilnym, art. 6 ust. 4c ustawy wskazuje, że osoba chcąca skorzystać z tej preferencji musi faktycznie wychowywać dzieci samotnie, tj. bez wsparcia drugiego z rodziców. Jest to więc taka osoba, która stale troszczy się o byt materialny i rozwój emocjonalny dziecka, bez udziału (wsparcia) drugiej osoby. Jednakże nadmienić należy, że przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie uzależniają prawa podatnika do preferencyjnego opodatkowania jego dochodów od tego, czy przez cały rok był osobą samotnie wychowującą dziecko. Wystarczające jest zatem, aby taki stan zaistniał w ciągu roku.

Prawo do omawianej preferencji podatkowej będzie zatem przysługiwało jedynie temu z rodziców, który będąc osobą stanu wolnego (za wyjątkiem ściśle w ustawie określonym) faktycznie w roku podatkowym samotnie dziecko wychowuje, czyli sprawuje nad nim samodzielnie ciągłą opiekę, bez udziału drugiego rodzica w procesie wychowawczym. W konsekwencji, aby skorzystać z preferencyjnego opodatkowania swoich dochodów na zasadach przewidzianych w art. 6 ust. 4c, należy mieć ściśle określony stan cywilny oraz wychowywać samotnie dziecko (dzieci).

W przedmiotowej sprawie nie została spełniona przesłanka pozwalająca na uznanie Pani za osobę samotnie wychowującą dziecko, tj. nie należy Pani do jednej z kategorii osób wymienionych w powołanym powyżej przepisie (nie jest Pani panną, wdową, rozwódką albo osobą, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów, lub osobą pozostającą w związku małżeńskim, której małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności), stanowiącym zamknięty katalog osób uznanych przez ustawodawcę za osobę samotnie wychowującą dziecko. Jak sama Pani poinformowała we wniosku oraz jego uzupełnieniu – jest Pani osobą pozostającą w związku małżeńskim – brak prawomocnego orzeczenia rozwodu.

Skoro Pani małżeństwo nie jest rozwiązane prawomocnym orzeczeniem Sądu, to do czasu uprawomocnienia się wyroku orzekającego rozwód nie przysługuje Pani prawo do preferencyjnego rozliczenia się w sposób przewidziany dla osoby samotnie wychowującej dziecko, o którym mowa w art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zatem nie można uznać Pani za „osobę samotnie wychowującą dzieci” w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a więc nie przysługuje Pani prawo do preferencyjnego rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dzieci. Preferencja ta uzależniona jest bowiem – jak już wcześniej wyjaśniono – również od stanu cywilnego rodzica, starającego się o status osoby samotnie wychowującej dziecko (dzieci). Art. 6 ust. 4c ustawy jednoznacznie wskazuje, w jakiej sytuacji osoba, która samotnie wychowuje dziecko, może z preferencji podatkowej skorzystać. Jednym z warunków skorzystania z preferencyjnego rozliczenia się jako osoba samotnie wychowująca dziecko jest uzyskanie prawomocnego orzeczenia o rozwodzie. Status osoby rozwiedzionej nabywa się dopiero poprzez prawomocne orzeczenie o rozwiązaniu małżeństwa. W związku z tym, posiadanie w roku podatkowym jedynie nieprawomocnego orzeczenia o rozwodzie nie pozwala na uznanie danej osoby za samotnie wychowującą dziecko.

Biorąc zatem pod uwagę, że – jak wynika z okoliczności sprawy – w 2023 r. nie była Pani panną, wdową, rozwódką, ani osobą, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów, ani też osobą pozostającą w związku małżeńskim, której małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności, to nie można Pani przypisać statusu „osoby samotnie wychowującej dzieci”, ponieważ nie należy Pani do jednej z kategorii osób wymienionych w zamkniętym katalogu ustanowionym przez ustawodawcę w przywołanym wyżej przepisie art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Nie kwestionując zatem Pani zaangażowania w proces wychowawczy córki –okoliczność, że w 2023 r. formalnie była Pani mężatką (brak prawomocnego orzeczenia Sądu) wyklucza możliwość uznania, że przysługuje Pani prawo do skorzystania z preferencyjnego rozliczenia jako osoby samotnie wychowującej dzieci. W konsekwencji, z tego względu nie spełniła Pani warunków określonych w art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wobec czego nie przysługuje Pani prawo do skorzystania z preferencyjnego rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dziecko za 2023 r.

Odnosząc się do 2024 r. wskazuję, że jeżeli uzyska Pani prawomocne orzeczenie o rozwodzie i będzie spełniała Pani pozostałe warunki określone w art. 6 ust. 4c – ust. 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wówczas będzie mogła Pani skorzystać z preferencyjnego rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dziecko w danym roku podatkowym.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy:

-zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Panią i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia,

-zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Panią i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego oraz zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).