Kiedy przedawnia się roszczenie wobec zagranicznego kontrahenta

Pana kontrahent nie ma racji, Pana wierzytelność nie jest jeszcze przedawniona. Okres przedawnienia wynosi w tym przypadku cztery lata. Sprawę o zapłatę może Pan prowadzić w Polsce. Szczegóły - w uzasadnieniu.

Z wyjaśnień wynika, że Pana dłużnik w okresie współpracy z Panem był przedsiębiorcą niemieckim wpisanym do niemieckiej ewidencji działalności gospodarczej i jednocześnie niemieckim rezydentem podatkowym. Zakładam więc, że umowy sprzedaży z 2010 r. (za które nie otrzymał Pan zapłaty) były transakcjami międzynarodowymi. Przedstawiamy zagadnienia, które mają decydujący wpływ na skuteczność dochodzenia przez Pana roszczeń.

Prawo jakiego państwa jest właściwe

Pana dłużnik jest aktualnie przedsiębiorcą polskim prowadzącym działalność w Polsce. Jednakże w momencie dokonywania transakcji sprzedaży towarów w 2010 r. był przedsiębiorcą niemieckim prowadzącym działalność gospodarczą na terenie Niemiec. Umowy sprzedaży zawierane przez Pana z tą osobą w 2010 r. są umowami o charakterze międzynarodowym, do których zastosowanie mają postanowienia rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 593/2008 w sprawie prawa właściwego dla zobowiązań umownych (dalej: rozporządzenie). W przypadku zmiany siedziby przez przedsiębiorcę uwzględnia się siedzibę prowadzonej firmy w momencie zawarcia umowy (art. 19 rozporządzenia).

W związku z tym, że nie dokonali Państwo wyboru prawa właściwego dla zawartej umowy sprzedaży, prawo właściwe określa rozporządzenie. Umowy sprzedaży podlegają prawu państwa siedziby sprzedawcy. W związku z tym prawem właściwym, według którego należy oceniać umowę zawartą przez Pana z kontrahentem z Niemiec, będzie prawo polskie.

UWAGA!

Miejsce prowadzenia działalności gospodarczej w momencie zawarcia umowy decyduje o tym, czy umowa sprzedaży ma międzynarodowy charakter; późniejsze przeniesienie siedziby firmy do kraju drugiego kontrahenta umowy nie ma znaczenia.

Należy również zwrócić uwagę, że do przedmiotowej umowy sprzedaży mającej międzynarodowy charakter będą też miały zastosowanie postanowienia Konwencji Narodów Zjednoczonych o umowach międzynarodowej sprzedaży towarów, sporządzonej w Wiedniu 11 kwietnia 1980 r. (zwanej Konwencją Wiedeńską). Dokument ten określa wzajemne prawa i obowiązki stron umowy sprzedaży, zastępując niejako obowiązujące w tym zakresie przepisy polskiego Kodeksu cywilnego. Przygotowując się do ew. sporu sądowego, powinien więc Pan przeanalizować postanowienia ww. Konwencji w celu ustalenia, czy w pełni i prawidłowo wykonał Pan swoje obowiązki, by uniknąć zarzutów kupującego podczas sprawy sądowej.

Czy dochodzone roszczenie nie jest przedawnione

Na podstawie przedstawionych przez Pana danych ustaliliśmy dotychczas, że do zawartej przez Pana w 2010 r. umowy sprzedaży na rzecz niemieckiego kontrahenta zastosowanie mają:

a) w pierwszej kolejności Konwencja Wiedeńska,

b) w zakresie przez Konwencję nieuregulowanym - polskie przepisy prawa.

Konwencja Wiedeńska nie zawiera żadnych regulacji dot. przedawnienia roszczeń.

Polskie przepisy (art. 117 i następne Kodeksu cywilnego) definiują przedawnienie jako ściśle określony (różny dla różnych zdarzeń) okres, po upływie którego nie jest możliwe skuteczne dochodzenie roszczeń (tj. domaganie się np. orzeczenia obowiązku zapłaty należności przez sąd), jeśli oczywiście tzw. zarzut przedawnienia zostanie uwzględniony. Prawdą jest, że w polskim prawie krajowym okres przedawnienia roszczeń sprzedawcy-przedsiębiorcy z umów sprzedaży wynosi 2 lata (art. 554 k.c.). Pana dłużnik, odmawiając zapłaty, prawdopodobnie miał na myśli właśnie tę regulację prawną. Nie można jednak zapominać, że zawarta między Panami umowa ma charakter międzynarodowy, a do tego typu umów ma również zastosowanie obowiązująca w Polsce od 1 grudnia 1995 r. Konwencja o przedawnieniu w międzynarodowej sprzedaży towarów z 14 czerwca 1974 r. (Konwencja Nowojorska). Republika Federalna Niemiec nie jest stroną tej Konwencji, jednak z uwagi na fakt, że Polska ją ratyfikowała, Konwencja ta stanowi element polskiego porządku prawnego. Jako że do zawartej umowy ma zastosowanie prawo polskie, należy zastosować do Pana umowy sprzedaży również postanowienia Konwencji Nowojorskiej. Jej postanowienia mają pierwszeństwo przed przepisami krajowymi, a więc w tym przypadku przepisami polskiego Kodeksu cywilnego.

Sprawdź definicję przedawnienia w Encyklopedii księgowego na www.inforfk.pl

Konwencja Nowojorska określa okres przedawnienia roszczeń objętych Konwencją na 4 lata. W Pana przypadku okres przedawnienia roszczeń wynikających z umowy sprzedaży zawartej z niemieckim przedsiębiorcą w 2010 r. jeszcze zatem nie upłynął.

UWAGA!

W Pana przypadku długość okresu przedawnienia określa Konwencja Nowojorska, a nie polski Kodeks cywilny.

W jakim kraju będzie się toczył proces

Zarówno Pan, jak i Pana dłużnik prowadzą działalność gospodarczą w Polsce, tu też jest aktualnie Wasze stałe miejsce zamieszkania. Nie ma więc potrzeby rozważania, którego kraju sąd będzie właściwy dla prowadzenia takiej sprawy. Postępowanie takie będzie mogło toczyć się w Polsce, mimo że dotyczy umowy o charakterze międzynarodowym. Uwzględniając międzynarodowy charakter zawartej umowy (w momencie zawarcia umowy sprzedaży i jej wykonania strony umowy miały siedziby i miejsca zamieszkania w innych państwach), do tej sytuacji należy zastosować postanowienia rozporządzenia Rady (WE) nr 44/2001 z 22 grudnia 2000 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych i ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych. Mógłby Pan zatem pozwać swojego dłużnika zarówno przed sądem polskim (art. 2 rozporządzenia nr 44/2001), jak i przed sądem niemieckim (art. 5.1.b pierwszy myślnik rozporządzenia nr 44/2001).

Według Pana informacji majątek dłużnika znajduje się tylko w Polsce. Nie ma zatem potrzeby prowadzenia postępowania sądowego w Niemczech. Sąd polski właściwy dla tej sprawy to sąd gospodarczy okręgowy. Należy pamiętać, że mimo likwidacji z dniem 3 maja 2012 r. (więcej na ten temat pisaliśmy w Mk nr 10/2012 w dodatku "Temat na czasie", dostępnym na www.mk.infor.pl) trybu postępowania gospodarczego (odrębny tryb sądowy, który miał zastosowanie do sporów między przedsiębiorcami), spory między przedsiębiorcami nadal rozpoznają sądy gospodarcze. Są to wyodrębnione jednostki organizacyjne funkcjonujące w sądzie rejonowym lub okręgowym, które rozpoznają sprawy gospodarcze.

Wysokość Pana żądania (równowartość w zł dochodzonej kwoty 20 000 euro) przekracza pułap 75 tys. zł (granica wartości żądania, po przekroczeniu której właściwy do rozpoznania sprawy staje się gospodarczy sąd okręgowy, a nie sąd rejonowy). Dlatego sprawę będzie rozpoznawał Sąd Okręgowy Gospodarczy w Poznaniu (właściwy zarówno dla dłużnika, jak i dla Pana).

Regulacje prawne, które będzie musiał uwzględnić sąd rozpoznający Państwa sprawę

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 117 i nast., art. 554 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. Nr 16, poz. 93; ost.zm. Dz.U. z 2011 r. Nr 230, poz. 1370

● rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) z 17 czerwca 2008 r. nr 593/2008 w sprawie prawa właściwego dla zobowiązań umownych - Dz.U. UE L z 2008 r. Nr 177, str. 6

● rozporządzenie Rady (WE) nr 44/2001 z 22 grudnia 2000 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych i ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych - Dz.U. UE L z 2001 r. Nr 12, str. 1; ost.zm. Dz.U. UE L z 2012 r. Nr 50, str. 3

● Konwencja Narodów Zjednoczonych o umowach międzynarodowej sprzedaży towarów, sporządzona w Wiedniu dnia 11 kwietnia 1980 r. - Dz.U. z 1997 r. Nr 45, poz. 286; ost.zm. Dz.U. z 2011 r. Nr 230, poz. 1374

● art. 8 Konwencji o przedawnieniu w międzynarodowej sprzedaży towarów, sporządzonej w Nowym Jorku dnia 14 czerwca 1974 r. - Dz.U. z 1997 r. Nr 45, poz. 282; ost.zm. Dz.U. z 1997 r. Nr 45, poz. 284

Maurycy Organa

- radca prawny, syndyk sądowy, autor licznych publikacji z zakresu prawa gospodarczego