Interpretacja indywidualna z dnia 30 października 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0114-KDIP4-3.4012.324.2023.2.MKA

Czy usługi zarządzania funduszami inwestycyjnymi będą zwolnione od podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit a ustawy o VAT?

Interpretacja indywidualna

– stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

24 lipca 2023 r. wpłynął Państwa wniosek z 24 lipca 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy możliwości zastosowania zwolnienia od podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) ustawy o VAT do nabywanych przez Państwa usług. Uzupełnili go Państwo – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 21 sierpnia 2023 r. (wpływ 21 sierpnia 2023 r.).

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Wnioskodawca jest spółką akcyjną posiadającą siedzibę i zarząd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Wnioskodawca jest czynnym podatnikiem VAT. Spółka świadczy usługi zarządzania aktywami na rzecz innych podmiotów z grupy kapitałowej oraz usługi zarządzania funduszami.

W ramach prowadzonej działalności Wnioskodawca nabywa od firmy (…) z siedzibą w USA (dalej również: „Kontrahent”, „A.”), usługi dostarczania informacji (dalej: „Usługi”) obejmujące m.in. usługi w czasie realnym w przedmiocie notowań na giełdach, danych i wskaźników z różnych rynków finansowych, itp. Celem powyższych Usług jest zapewnienie przez Kontrahenta na rzecz Spółki dostępu do serwisu informacyjnego A., na potrzeby którego to dostępu Kontrahent udostępnia stosowne oprogramowanie oraz sprzęt, bez których ww. dostęp byłby niemożliwy.

Wnioskodawca korzysta z zainstalowanego na własnej infrastrukturze IT oprogramowania A., za pomocą którego uzyskuje on bezpośredni dostęp do notowań, danych i informacji z rynków finansowych, danych i informacji o podmiotach notowanych na tych rynkach, komunikatów dotyczących notowań (dostęp ten dotyczy ww. danych i informacji w czasie realnym, jak i przeszłym - dane archiwalne). Serwis A. jest jednym z dwóch (obok serwisu C.) dostarczycieli najbardziej kompleksowych informacji z zakresu rynków finansowych, których używają uczestnicy rynków na całym świecie.

Wnioskodawca dzięki Usługom A. otrzymuje dane dotyczące w szczególności:

• rynku towarów (ropa, gaz, węgiel, produkty rolne, itp.);
• instrumentów pochodnych (instrumentów opartych m.in. o stopy procentowe i kursy, walut, obligacji zamiennych, instrumentów strukturyzowanych, itp.);
• rynku akcji (akcji, indeksów, kontraktów terminowych, opcji, funduszy inwestycyjnych);
• instrumentów o stałej stopie zwrotu (np. obligacji);
• rynku walut (np. transakcji spot, FX swap);
• cen towarów, akcji, instrumentów finansowych (w czasie rzeczywistym);
• analiz zmienności ceny rynkowej, analiz statystycznych i porównawczych;
• danych właścicielskich poszczególnych spółek;
• prognoz (w tym prognoz dotyczących zysku) i rekomendacji dla poszczególnych spółek.

Dodatkowo, w ramach Usług świadczonych przez A. Wnioskodawca otrzymuje narzędzia niezbędne do efektywnego i zgodnego z przepisami prawa prowadzenia i dokumentowania działalności inwestycyjnej funduszy zarządzanych przez Spółkę, m.in.:

• narzędzia umożliwiające bieżące monitorowanie ryzyka pozycji dla danego portfela w sposób dostosowany do charakterystyki funduszu i potrzeb zarządzającego, m.in. możliwość prezentacji portfela w różnych przekrojach (np. wg klasy aktywów, typu instrumentów, struktury geograficznej, struktury sektorowej itp.), możliwość doboru odpowiedniego zestawienia wskaźników służących do oceny ryzyka konkretnej pozycji, możliwość tworzenia własnych wskaźników przy pomocy wbudowanych formuł algorytmów, możliwość symulacji transakcji w celu oceny ich wpływu na profil ryzyka portfela;
• platformę służącą wprowadzeniu zleceń, ich modyfikacji i alokacji dokonanych transakcji na poszczególne fundusze, z funkcją zachowania w pamięci systemu wszelkich kroków i modyfikacji dokonanych przez zarządzających;
• platformę pozwalającą na handel instrumentami finansowymi bezpośrednio na giełdach lub za pośrednictwem banków i biur maklerskich;
• narzędzia służące monitorowaniu składu portfela inwestycyjnego oraz sugerujące jego skład zgodnie z polityką inwestycyjną danego funduszu, a także narzędzia pozwalające na porównanie składu portfela z benchmarkiem funduszu wraz z wykazaniem wpływu różnic pomiędzy nimi na wypracowaną stopę zwrotu;
• narzędzia umożliwiające analizę wpływu poszczególnych składników portfela na wynik funduszu, zarówno na bazie danych historycznych, jak i bieżących notowań giełdowych;
• narzędzia służące obliczaniu limitów inwestycyjnych, wskaźników ryzyka i efektywności zarządzania poszczególnymi portfelami, a także narzędzia umożliwiające optymalizację składu portfela według zadanych parametrów.

Dzięki nabyciu ww. Usług od A. Wnioskodawca może w szczególności:

• uzyskiwać bezpośredni dostęp do notowań oraz kompleksowych danych i informacji z rynków finansowych, kompleksowych danych i informacji dotyczących podmiotów notowanych na tych rynkach;
• dokonywać na potrzeby wewnętrzne w czasie rzeczywistym wyceny portfela inwestycyjnego funduszu;
• komunikować się za pośrednictwem A. z innymi uczestnikami rynków finansowych (w tym przede wszystkim z domami maklerskimi i bankami pośredniczącymi w obrocie);
• zawierać transakcje w imieniu funduszy na rynkach finansowych.

Uzupełnienie oraz doprecyzowanie stanu faktycznego

Usługi objęte wnioskiem o wydanie indywidualnej interpretacji podatkowej są świadczone na rzecz funduszy inwestycyjnych otwartych (FIO), specjalistycznych funduszy inwestycyjnych otwartych (SFIO), funduszy inwestycyjnych zamkniętych (FIZ).

Powyższe jest zgodne z przepisami sektorowymi dla funduszy inwestycyjnych. Zgodnie bowiem z art. 4 ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu towarzystwo funduszy inwestycyjnych (dalej: „towarzystwo” lub „TFI”) tworzy fundusz inwestycyjny, zarządza nim i reprezentuje fundusz w stosunkach z osobami trzecimi. Zarządzanie specjalistycznym funduszem inwestycyjnym otwartym albo funduszem inwestycyjnym zamkniętym obejmuje co najmniej zarządzanie portfelem inwestycyjnym funduszu i ryzykiem. Organem funduszu inwestycyjnego jest towarzystwo, utworzone zgodnie z przepisami ustawy.

Na dzień złożenia wniosku o wydanie indywidualnej interpretacji podatkowej TFI zarządza następującymi funduszami:

-(…) NIP (…);

-(…) NIP (…);

-(…) NIP (…);

-(...) NIP (…).

Wnioskodawca nie wyklucza, że usługi objęte wnioskiem będą świadczone na rzecz innych funduszy utworzonych zgodnie z odrębnymi przepisami prawa powszechnie obowiązującego.

Wszystkie fundusze zarządzane przez Wnioskodawcę, tj.,(…), (…), (…), (…) mają siedzibę w Polsce, ul. (…).

Pytanie

Czy Usługi będą stanowiły usługi zarządzania funduszami inwestycyjnymi zwolnione z opodatkowania VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a Ustawy o VAT?

Państwa stanowisko w sprawie

Opodatkowanie VAT usług zarządzania funduszami

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, odpłatne świadczenie usług zasadniczo podlega opodatkowaniu VAT. Przepisy ustawy o VAT przewidują również wyjątki od zasady opodatkowania usług, w tym w odniesieniu do usług zarządzania funduszami. Jak wynika z art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a ustawy o VAT, zwalnia się od podatku usługi zarządzania funduszami inwestycyjnymi, alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi i zbiorczymi portfelami papierów wartościowych - w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi. Zgodnie z art. 43 ust. 15 ustawy o VAT, zwolnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 37-41, nie mają zastosowania do:

• czynności ściągania długów, w tym factoringu,
• usług doradztwa,
• usług w zakresie leasingu.

Z treści przepisu wynika, że zastosowanie zwolnienia jest uzależnione od spełnienia dwóch warunków, tj.:

• świadczenie stanowi usługę, którą można zakwalifikować jako zarządzanie funduszem inwestycyjnym,
• usługa będzie dotyczyła funduszu inwestycyjnego w rozumieniu ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzania alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1523 ze zm., dalej również: „ustawa o funduszach inwestycyjnych”).

Zgodnie z ustawą o funduszach inwestycyjnych:

• fundusz inwestycyjny jest osobą prawną, której wyłącznym przedmiotem działalności jest lokowanie środków pieniężnych zebranych w drodze proponowania nabycia jednostek uczestnictwa albo certyfikatów inwestycyjnych w określone w ustawie papiery wartościowe, instrumenty rynku pieniężnego i inne prawa majątkowe;
• alternatywnym funduszem inwestycyjnym jest instytucja wspólnego inwestowania, której przedmiotem działalności, w tym w ramach wydzielonego subfunduszu, jest zbieranie aktywów od wielu inwestorów w celu ich lokowania w interesie tych inwestorów zgodnie z określoną polityką inwestycyjną, niebędącą funduszem działającym zgodnie z prawem wspólnotowym regulującym zasady zbiorowego inwestowania w papiery wartościowe;
• zbiorczy portfel papierów wartościowych stanowi współwłasność łączną posiadaczy tytułów uczestnictwa; składniki zbiorczego portfela nie podlegają egzekucji prowadzonej z majątku uczestnika zbiorczego portfela, a egzekucja następuje wyłącznie przez odkupienie tytułów uczestnictwa zbiorczego portfela papierów wartościowych; uczestnik nie może rozporządzać udziałem w zbiorczym portfelu papierów wartościowych ani udziałem w poszczególnych składnikach tego portfela.

W myśl art. 45a ust.1 ustawy o funduszach inwestycyjnych, z zastrzeżeniem art. 47 ust. 6 oraz z uwzględnieniem art. 75-82 rozporządzenia 231/2013, towarzystwo zarządzające funduszem może, w drodze umowy zawartej w formie pisemnej, powierzyć przedsiębiorcy lub przedsiębiorcy zagranicznemu wykonywanie czynności związanych z działalnością prowadzoną przez to towarzystwo.

Z powyższych przepisów wynika, że towarzystwo zarządzające funduszem inwestycyjnym może zlecić podmiotowi trzeciemu wykonywanie czynności związanych z działalnością prowadzoną przez to towarzystwo.

Zwolnienie przewidziane w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a ustawy o VAT stanowi implementację do polskiego systemu prawnego art. 135 ust. 1 lit. g Dyrektywy 2006/112/WE Rady Unii Europejskiej z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (dalej: „Dyrektywa VAT”), zgodnie z którym państwa członkowskie UE zwalniają z opodatkowania transakcje zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi, określonymi przez państwa członkowskie UE.

Z uwagi na okoliczność, że zwolnienie dotyczące usług zarządzania funduszami inwestycyjnymi wywodzi się z przepisów unijnych, w celu określenia zakresu usług objętych zakresem zwolnienia niezbędne jest odwołanie się do orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej: „TSUE”), dotyczącego przedmiotowego zwolnienia.

Zwolnienie z VAT usług zarządzania funduszami - orzecznictwo TSUE

Zwolnienia przewidziane w art. 135 ust. 1 Dyrektywy VAT są autonomicznymi pojęciami prawa Unii Europejskiej, których celem jest uniknięcie rozbieżności w stosowaniu systemu VAT w poszczególnych państwach członkowskich i które należy rozważać w ogólnym kontekście wspólnego systemu VAT (por. wyrok TSUE z 9 grudnia 2015 r. sygn. C-595/13).

Pojęcia użyte do określenia zwolnień, o których mowa w art. 135 ust. 1 Dyrektywy VAT należy interpretować w sposób ścisły, ponieważ zwolnienia te stanowią odstępstwa od ogólnej zasady, zgodnie z którą VAT jest pobierany od każdej usługi świadczonej odpłatnie przez podatnika (por. wyrok TSUE z 28 października 2010 r. sygn. C-175/09; wyrok TSUE z 17 stycznia 2013 r. sygn. C-543/11).

Zgodnie z ww. dyrektywą, zakresem stosowania zwolnienia z VAT objęte są rodzaje działalności, które mogą być uznawane za „zarządzanie”. Transakcje „zarządzania”, których dotyczy zwolnienie, muszą być „właściwe” dla działalności przedsiębiorstwa zbiorowego inwestowania. Ocena, co jest „właściwe” dla zarządzania funduszem, zależy od przedmiotu funduszu. Celem funduszu inwestycyjnego jest zachowanie i pomnażanie majątku. Dlatego też właściwe dla zarządzania takim majątkiem jest wszystko, co musi czynić zarządca w celu zachowania powierzonych mu aktywów i osiągnięcia z nich przychodów. W tym celu musi on właściwie gospodarować przedmiotami należącymi do tych aktywów.

Jednocześnie, zgodnie z wyrokiem TSUE z 7 marca 2013 r. sygn. C-275/11 należy wskazać, że świadczenia takie jak obliczanie kwoty dochodów i ceny jednostek uczestnictwa lub udziałów funduszu, wycena aktywów, przygotowywanie deklaracji w celu podziału dochodów, dostarczanie informacji i dokumentacji na temat rachunków okresowych i deklaracji podatkowych, statystyk i VAT, a także opracowywanie prognoz dochodów wchodzi w zakres terminu „zarządzanie”.

Istotnym jest także, że usługi zarządzania świadczone przez podmiot zarządzający będący osobą trzecią muszą stanowić w globalnej ocenie odrębną całość oraz spełniać szczególne i istotne funkcje z zakresu zarządzania funduszem - usługi finansowe (por. wyrok TSUE z 5 czerwca 1997 r. sygn. C-2/95, wyrok TSUE z 4 maja 2006 r. sygn. C-169/04, wyrok TSUE z 7 marca 2013 r. sygn. C-275/11).

Zakres usług zarządzania podlegających zwolnieniu z VAT - orzecznictwo polskich sądów administracyjnych

Z przedstawionej powyżej wykładni TSUE wynika konieczność szerokiego interpretowania pojęcia czynności „zarządzania specjalnym funduszem inwestycyjnym” oraz, że aby usługi zarządzania świadczone przez osobę trzecią można było zakwalifikować jako transakcje podlegające zwolnieniu, muszą one stanowić w globalnej ocenie odrębną całość oraz spełniać szczególne i istotne funkcje z zakresu zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi.

Również polskie sądy administracyjne w wydawanych wyrokach w utrwalonej linii orzeczniczej potwierdzają możliwość stosowania zwolnienia z podatku VAT m.in. w odniesieniu do usług nabywanych od A.:

• „W konsekwencji należy stwierdzić, że świadczenie poprzez platformę informatyczną usług doradczych i informacyjnych dotyczących jedynie specjalnych funduszy inwestycyjnych, służących wspieraniu zarządzających portfelami przy podejmowaniu decyzji inwestycyjnych, umożliwiające komunikowanie się z innymi uczestnikami rynków finansowych i zawieranie transakcji dotyczących lokat funduszu, spełnia kryteria uznania za „usługi zarządzania funduszami inwestycyjnymi” w rozumieniu art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a u.p.t.u. Tym samym, usługi świadczone przez spółkę A. L.p. za pośrednictwem serwisu informacyjnego A. spełniają kryteria wypracowane przez Trybunał Sprawiedliwości w celu ustalenia, czy usługi świadczone przez podmiot trzeci na rzecz podmiotu zarządzającego funduszami mogą być zwolnione z VAT na podstawie art. 135 ust. 1 lit. g dyrektywy VAT (art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) u.p.t.u., a mianowicie, że usługi te stanowią w globalnej ocenie odrębną całość oraz spełniają szczególne i istotne funkcje z zakresu „zarządzania” SFI. Funkcje bowiem serwisu informacyjnego A., podobnie jak funkcje platformy A. w sprawie C-231/19 (...), obejmują swoim zakresem cały cykl inwestycyjny, wspierając zarządzających portfelami przy podejmowaniu decyzji inwestycyjnych oraz we wdrażaniu decyzji dotyczących transakcji, umożliwiając komunikowanie się z innymi uczestnikami rynków finansowych i zawieranie transakcji dotyczących lokat funduszu” (wyrok NSA z 15 kwietnia 2021 r., sygn. akt I FSK 499/18);
• Usługa zawierająca elementy informacyjne, doradcze i analityczne, a także narzędzia (konieczne algorytmy) pozwalające wykorzystać te elementy do realizacji bieżącej polityki inwestycyjnej danego funduszu, jest usługą istotną i specyficzną dla usługi zarządzania. Analiza dostarczanych w ramach usługi informacji oraz profesjonalnych narzędzi wykorzystywanych w zarządzaniu aktywami finansowymi nie pozwala przyjąć, że są to jedynie czynności o charakterze „technicznym”, które de facto stanowią jedynie kompleksową usługę odpłatnego nabywania informacji w określonym zakresie, jak to wynika z interpretacji Ministra Finansów. Nie można się zgodzić z traktowaniem tych czynności jako wyłącznie technicznych, ponieważ wykorzystanie określonych informacji poprzedziła wcześniejsza analiza niezbędnych danych, ich skatalogowanie i wykorzystanie w konkretnym celu, związanym z odpowiednim inwestowaniem, co wiąże się z oferowanymi w ramach usługi A. analizą i rekomendacją niezbędnymi do podejmowania świadomych decyzji inwestycyjnych. Innymi słowy, jest to wiedza ukierunkowana i kreatywna, a nie odtwórcza czy przypadkowa, co mogłoby sugerować użycie pojęcia „czynność techniczna”. Za Rzecznikiem Generalnym można przytoczyć fragment jego opinii w sprawie GfBk, gdzie w punkcie 34 stwierdzono: „Jeżeli (...) Trybunał Sprawiedliwości doszedł do wniosku, iż usługi w zakresie administrowania i rachunkowości mają, dla celów zwolnienia zawartego w przywołanym art. 13, charakter specyficzny, takiej samej odpowiedzi należy udzielić w odniesieniu do usługi ściśle związanej z zasadniczą działalnością funduszu, jaką jest przetwarzanie informacji w celu dokonywania inwestycji w papiery wartościowe. Jeżeli usługi z zakresu administrowania, takie jak prowadzenie rachunkowości, obliczanie kwoty dochodów i ceny jednostek uczestnictwa lub udziałów funduszu albo wycena aktywów, stanowią usługi specyficzne i wyodrębnione, uważam, że wspomniana ocena odnosi się tym bardziej do usługi jeszcze bardziej specyficznej, jaką jest usługa doradczo-informacyjna dotycząca zarządzania funduszem oraz kupna lub sprzedaży aktywów”. Wreszcie należy podzielić obawy wyrażone przez skarżącego kasacyjnie, że brak zwolnienia z VAT analizowanej usługi może doprowadzić do nieuprawnionego zróżnicowania sytuacji podatkowej zarządzających polskim funduszem i zarządzających funduszami w innych krajach członkowskich Unii Europejskiej, wyłącznie z powodu przyjęcia nieco odmiennego modelu biznesowego. Tytułem przykładu wskazano tu Luksemburg, Holandię i Belgię, gdzie - ze względu na orzecznictwo TSUE - usługi o charakterze doradczym i informacyjnym są zwolnione z VAT (wyrok NSA z 23 kwietnia 2018 r. sygn. akt I FSK 1028/16);
• Funkcje serwisu informacyjnego A., podobnie jak funkcje platformy A. w sprawie  C-231/19 [...], obejmują swoim zakresem cały cykl inwestycyjny, wspierając zarządzających portfelami przy podejmowaniu decyzji inwestycyjnych oraz we wdrażaniu decyzji dotyczących transakcji, umożliwiając komunikowanie się z innymi uczestnikami rynków finansowych i zawieranie transakcji dotyczących lokat funduszu. W konsekwencji za trafny uznać należy sformułowany w skardze kasacyjnej zarzut naruszenia art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) u.p.t.u. oraz art. 135 ust. 1 lit. g) dyrektywy VAT poprzez ich błędną wykładnię prowadzącą do niezasadnego uznania, że usługi opisane we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej w tej sprawie nie spełniają kryteriów uznania ich za „usługi zarządzania funduszami inwestycyjnymi” (wyrok NSA z 22 czerwca 2022 r. sygn. akt I FSK 671/18).

Podobne stanowisko w zakresie zwolnienia z VAT usług nabywanych od A. wyraził również NSA w wyroku z 26 stycznia 2023 r. sygn. akt I FSK 1977/19 (nieopublikowany).

Ocena możliwości zastosowania zwolnienia w odniesieniu do Usług

Charakter Usług świadczonych przez A. wpisuje się w charakter usług „zarządzania”. Nabywane przez Wnioskodawcę Usługi stanowią usługi, których zasadniczym celem jest bowiem uzyskanie przez Wnioskodawcę informacji, analiz, prognoz i rekomendacji niezbędnych do podejmowania jak najlepszych decyzji inwestycyjnych w interesie klientów funduszu oraz narzędzi zapewniających, że decyzje te podejmowane są w zgodzie z polityką inwestycyjną funduszu oraz dopuszczalnym poziomem ryzyka.

Usługi świadczone przez A. stanowią odrębną całość oraz wypełniają specyficzne i istotne funkcje usługi zarządzania. Usługi te niezależnie bowiem od ilości wykupionych pakietów dodatkowych (np. indeksów, narzędzi lub objętych usługą rynków) stanowią kompleksowe usługi doradcze i informacyjne, odrębne od usług świadczonych przez wewnętrzne działy Wnioskodawcy, jak również umożliwiają dokonywanie transakcji sprzedaży i zakupów różnych instrumentów finansowych na rzecz zarządzanych funduszy. Wypełnianie specyficznych i istotnych funkcji usługi zarządzania wynika zaś ze ścisłego związku tej usługi z procesem inwestycyjnym funduszu polegającym na dostarczaniu informacji, analiz, prognoz i rekomendacji niezbędnych do podejmowania decyzji inwestycyjnych.

Istotą Usług świadczonych przez A. jest przekazanie odpowiednio usystematyzowanej informacji (tak danych rynkowych, analiz, prognoz, rekomendacji, jak i informacji o decyzjach dopuszczalnych w świetle polityki inwestycyjnej funduszu i zakładanego poziomu ryzyka) niezbędnej do podejmowania decyzji inwestycyjnych, nie zaś czysto techniczne wsparcie prowadzenia procesu inwestycyjnego.

Zdaniem Wnioskodawcy, Usługi świadczone przez A. na rzecz Spółki, spełniają wymogi sformułowane przez TSUE oraz w orzecznictwie polskich sądów administracyjnych, w szczególności zaś są nierozerwalnie związane z działalnością właściwą dla towarzystwa funduszy inwestycyjnych oraz dotyczą specyficznych i istotnych elementów związanych z zarządzaniem funduszami inwestycyjnymi.

Usługi świadczone przez A. są ściśle związane z zarządzaniem przez Wnioskodawcę funduszami inwestycyjnymi - bez tych Usług (tego rodzaju Usług) Wnioskodawca nie mógłby prowadzić bieżącej działalności, wyłączona zostałaby bowiem całkowicie możliwość podejmowania jakichkolwiek decyzji inwestycyjnych, stanowiących rdzeń procesu zarządzania funduszami inwestycyjnymi. Pozbawienie Wnioskodawcy dostępu do wiarygodnych informacji, odpowiednio dobranych i poddanych fachowej analizie, skutkowałoby de facto tym, iż decyzje przez niego podejmowane byłyby pozbawione uzasadnienia ekonomicznego, a tym samym zbliżyłyby się swym charakterem do nieuzasadnionych racjonalnie wyborów, co w żaden sposób nie odpowiada specyfice oraz wymogom prawnym i rynkowym działalności funduszy inwestycyjnych w obrocie gospodarczym.

Zdaniem Wnioskodawcy, zapewnienie rzetelności i profesjonalizmu, a także faktycznej realizacji zasad uczciwego obrotu oraz interesów funduszu i klientów, jest możliwe jedynie wówczas, gdy fundusz dysponuje pełnymi i wiarygodnymi informacjami, uzyskiwanymi bez zbędnej zwłoki z pewnego źródła. A., jako usługodawca, w istocie zapewnia Wnioskodawcy Usługi, które są kwintesencją działalności inwestycyjnej - zapewnia dostęp do najistotniejszych z punktu widzenia funduszu inwestycyjnego informacji, ale także pozwala na przekazywanie zleceń kupna-sprzedaży instrumentów finansowych, dokonywanie na potrzeby wewnętrzne w czasie rzeczywistym wyceny portfela inwestycyjnego funduszu, komunikowanie się z innymi uczestnikami rynków finansowych (w tym przede wszystkim z domami maklerskimi i bankami uczestniczącymi w obrocie), zawieranie transakcji w imieniu funduszy na rynkach finansowych, prowadzenie portfela funduszu wraz z kompletną analizą historycznych wyników inwestycyjnych oraz wsparcie w procesie zarządzania ryzykiem funduszu inwestycyjnego (obliczanie wskaźników ryzyka, przeprowadzanie testów warunków skrajnych).

Zdaniem Wnioskodawcy, ww. elementy składające się na komentowane Usługi A. oceniane globalnie, zgodnie ze wskazaniami TSUE - czynią je specyficznymi i istotnymi dla procesu zarządzania funduszami inwestycyjnymi.

Mając powyższe na uwadze, zgodnie z linią orzeczniczą TSUE, w kontekście czynności zarządzania:

• wypracowana przez TSUE definicja zarządzania obejmuje usługi doradcze i informacyjne;
• w przypadku zlecenia usług w zakresie zarządzania podmiotom trzecim, zwolnienie z VAT przysługuje, o ile tworzą one odrębną całość, która jeśli ją oceniać globalnie wypełnia specyficzne i istotne funkcje usługi zarządzania.

Tym samym, Usługi nabywane przez Wnioskodawcę stanowią odrębną całość oraz dotyczą istotnych funkcji w zakresie zarządzania funduszem inwestycyjnym.

W świetle wykładni prezentowanej przez TSUE oraz ukształtowaną linią orzeczniczą polskich sądów administracyjnych, Usługi nabywane przez Wnioskodawcę od A. będą stanowiły usługi zarządzania funduszami inwestycyjnymi w rozumieniu art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a ustawy o VAT.

Podsumowując, Usługi, które Wnioskodawca nabywa od A. spełniają przesłanki do uznania je za usługi zarządzania funduszami inwestycyjnymi zwolnione z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a ustawy o VAT.

Takie stanowisko znajduje potwierdzenie w rozstrzygnięciach polskich sądów administracyjnych, przywołanych w ww. pkt uzasadnienia.

Podsumowanie

Mając na uwadze przedstawione powyżej uwagi, w ocenie Wnioskodawcy Usługi nabywane od A. stanowią usługi zarządzania funduszami inwestycyjnymi zwolnione z opodatkowania VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a Ustawy o VAT.

Świadczenie poprzez platformę informatyczną usług doradczych i informacyjnych dotyczących funduszy inwestycyjnych, służących wspieraniu zarządzających portfelami przy podejmowaniu decyzji inwestycyjnych, umożliwiające komunikowanie się z innymi uczestnikami rynków finansowych i zawieranie transakcji dotyczących lokat funduszu, spełnia kryteria uznania za usługi zarządzania funduszami inwestycyjnymi, w rozumieniu art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a Ustawy o VAT.

Tym samym, Usługi świadczone przez A. za pośrednictwem serwisu informacyjnego A. spełniają kryteria wypracowane przez TSUE w celu ustalenia, czy usługi świadczone przez podmiot trzeci na rzecz podmiotu zarządzającego funduszami mogą być zwolnione na podstawie art. 135 ust. 1 lit. g Dyrektywy VAT (art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a Ustawy o VAT), a mianowicie że usługi te stanowią w globalnej ocenie odrębną całość oraz spełniają szczególne i istotne funkcje z zakresu „zarządzania” funduszami inwestycyjnymi.

Funkcje serwisu informacyjnego A. obejmują swoim zakresem cały cykl inwestycyjny, wspierając zarządzających portfelami przy podejmowaniu decyzji inwestycyjnych oraz we wdrażaniu decyzji dotyczących transakcji, umożliwiając komunikowanie się z innymi uczestnikami rynków finansowych i zawieranie transakcji dotyczących lokat funduszu.

W związku z powyższym, Wnioskodawca wnosi o potwierdzenie prawidłowości stanowiska wyrażonego w niniejszym wniosku.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1570 ze zm.), zwanej dalej „ustawą”,

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy,

Natomiast art. 8 ust. 1 ustawy stanowi, że:

Z tak szeroko sformułowanej definicji wynika, że przez świadczenie usług należy przede wszystkim rozumieć określone zachowanie podatnika na rzecz odrębnego podmiotu, które zasadniczo wynika z dwustronnego stosunku zobowiązaniowego, zakładającego istnienie podmiotu będącego odbiorcą (nabywcą usługi), jak również podmiotu świadczącego usługę. Przez świadczenie usług należy zatem rozumieć każde zachowanie niebędące dostawą towarów i świadczone na rzecz innego podmiotu.

Powołane przepisy wskazują, że pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres, gdyż nie obejmuje wyłącznie działań podatnika, lecz również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonywania czynności lub do tolerowania czynności bądź sytuacji. Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy zwrócić uwagę na to, że usługą jest tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący z niego korzyść.

Podkreślić należy, że nie każda czynność stanowiąca świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ustawy, podlega jednak opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, ponieważ aby dana czynność była opodatkowana tym podatkiem, musi być wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem jest podatnikiem podatku od towarów i usług.

W świetle zapisów art. 15 ust. 1 ustawy:

Zgodnie z art. 15 ust. 2 ustawy:

Z przedstawionych okoliczności sprawy wynika, że są Państwo spółką akcyjną posiadającą siedzibę i zarząd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Są Państwo czynnym podatnikiem VAT. Świadczą Państwo usługi zarządzania aktywami na rzecz innych podmiotów z grupy kapitałowej oraz usługi zarządzania funduszami.

W ramach prowadzonej działalności nabywają Państwo od firmy (…) z siedzibą w USA Usługi dostarczania informacji obejmujące m.in. usługi w czasie realnym w przedmiocie notowań na giełdach, danych i wskaźników z różnych rynków finansowych, itp. Celem powyższych Usług jest zapewnienie przez Kontrahenta na rzecz Państwa dostępu do serwisu informacyjnego A., na potrzeby którego to dostępu Kontrahent udostępnia stosowne oprogramowanie oraz sprzęt, bez których ww. dostęp byłby niemożliwy.

Korzystają Państwo z zainstalowanego na własnej infrastrukturze IT oprogramowania A., za pomocą którego uzyskują Państwo bezpośredni dostęp do notowań, danych i informacji z rynków finansowych, danych i informacji o podmiotach notowanych na tych rynkach, komunikatów dotyczących notowań (dostęp ten dotyczy ww. danych i informacji w czasie realnym, jak i przeszłym - dane archiwalne). Serwis A. jest jednym z dwóch (obok serwisu C.) dostarczycieli najbardziej kompleksowych informacji z zakresu rynków finansowych, których używają uczestnicy rynków na całym świecie

Dzięki Usługom A. otrzymują Państwo dane dotyczące w szczególności:

• rynku towarów (ropa, gaz, węgiel, produkty rolne, itp.);
• instrumentów pochodnych (instrumentów opartych m.in. o stopy procentowe i kursy, walut, obligacji zamiennych, instrumentów strukturyzowanych, itp.);
• rynku akcji (akcji, indeksów, kontraktów terminowych, opcji, funduszy inwestycyjnych);
• instrumentów o stałej stopie zwrotu (np. obligacji);
• rynku walut (np. transakcji spot, FX swap);
• cen towarów, akcji, instrumentów finansowych (w czasie rzeczywistym);
• analiz zmienności ceny rynkowej, analiz statystycznych i porównawczych;
• danych właścicielskich poszczególnych spółek;
• prognoz (w tym prognoz dotyczących zysku) i rekomendacji dla poszczególnych spółek.

Dodatkowo, w ramach Usług świadczonych przez A. otrzymują Państwo narzędzia niezbędne do efektywnego i zgodnego z przepisami prawa prowadzenia i dokumentowania działalności inwestycyjnej funduszy zarządzanych przez Spółkę, m.in.:

• narzędzia umożliwiające bieżące monitorowanie ryzyka pozycji dla danego portfela w sposób dostosowany do charakterystyki funduszu i potrzeb zarządzającego, m.in. możliwość prezentacji portfela w różnych przekrojach (np. wg klasy aktywów, typu instrumentów, struktury geograficznej, struktury sektorowej itp.), możliwość doboru odpowiedniego zestawienia wskaźników służących do oceny ryzyka konkretnej pozycji, możliwość tworzenia własnych wskaźników przy pomocy wbudowanych formuł algorytmów, możliwość symulacji transakcji w celu oceny ich wpływu na profil ryzyka portfela;
• platformę służącą wprowadzeniu zleceń, ich modyfikacji i alokacji dokonanych transakcji na poszczególne fundusze, z funkcją zachowania w pamięci sytemu wszelkich kroków i modyfikacji dokonanych przez zarządzających;
• platformę pozwalającą na handel instrumentami finansowymi bezpośrednio na giełdach lub za pośrednictwem banków i biur maklerskich;
• narzędzia służące monitorowaniu składu portfela inwestycyjnego oraz sugerujące jego skład zgodnie z polityką inwestycyjną danego funduszu, a także narzędzia pozwalające na porównanie składu portfela z benchmarkiem funduszu wraz z wykazaniem wpływu różnic pomiędzy nimi na wypracowaną stopę zwrotu;
• narzędzia umożliwiające analizę wpływu poszczególnych składników portfela na wynik funduszu, zarówno na bazie danych historycznych, jak i bieżących notowań giełdowych;
• narzędzia służące obliczaniu limitów inwestycyjnych, wskaźników ryzyka i efektywności zarządzania poszczególnymi portfelami, a także narzędzia umożliwiające optymalizację składu portfela według zadanych parametrów.

Dzięki nabyciu ww. Usług od A. mogą Państwo w szczególności:

• uzyskiwać bezpośredni dostęp do notowań oraz kompleksowych danych i informacji z rynków finansowych, kompleksowych danych i informacji dotyczących podmiotów notowanych na tych rynkach;
• dokonywać na potrzeby wewnętrzne w czasie rzeczywistym wyceny portfela inwestycyjnego funduszu;
• komunikować się za pośrednictwem A. z innymi uczestnikami rynków finansowych (w tym przede wszystkim z domami maklerskimi i bankami pośredniczącymi w obrocie);
• zawierać transakcje w imieniu funduszy na rynkach finansowych.

Ponadto, wskazali Państwo, że Usługi objęte wnioskiem są świadczone na rzecz funduszy inwestycyjnych otwartych (FIO), specjalistycznych funduszy inwestycyjnych otwartych (SFIO) i funduszy inwestycyjnych zamkniętych (FIZ). Wszystkie fundusze zarządzane przez Państwa mają siedzibę w Polsce.

Państwa wątpliwości w niniejszej sprawie dotyczą kwestii zastosowania zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) ustawy do wyżej opisanych Usług.

W tym miejscu należy zauważyć, że w przypadku świadczenia usług, gdy jedna ze stron posiada siedzibę poza terytorium kraju, istotnym dla prawidłowego rozliczenia podatku od towarów i usług jest określenie miejsca świadczenia danej usługi. Od poprawności określenia miejsca świadczenia zależeć będzie, czy dana usługa podlegać będzie opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w Polsce, czy też nie. I tak, na podstawie art. 2 pkt 1 ustawy,

Kwestie dotyczące miejsca świadczenia przy świadczeniu usług uregulowane zostały w rozdziale 3 działu V ustawy. Stosownie do art. 28a ustawy,

Wskazany powyżej art. 28a ustawy, wprowadza drugą definicję podatnika do ustawy. Definicja ta ma zastosowanie tylko w przypadku ustalenia miejsca świadczenia usług. Podatnikiem według tej regulacji jest osoba wykonująca samodzielnie działalność gospodarczą. Ustawodawca odwołuje się w tym celu do definicji działalności gospodarczej ustalonej w art. 15 ust. 2 ustawy. Za podatników są uznawane również podmioty wykonujące działalność gospodarczą zgodnie z regulacjami innych państw członkowskich oraz państw trzecich.

Zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w art. 28b ust. 1 ustawy,

Jak stanowi art. 28b ust. 2 ustawy:

W myśl art. 28b ust. 3 ustawy:

Z powyższych przepisów wynika, że miejscem świadczenia usług na rzecz podatnika w rozumieniu art. 28a ustawy jest miejsce, w którym podatnik ten posiada siedzibę swojej działalności gospodarczej. Jeżeli jednak usługi te są świadczone na rzecz stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej podatnika znajdującego się w miejscu innym niż jego siedziba działalności gospodarczej, miejscem świadczenia tych usług jest stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej. W przypadku braku siedziby działalności gospodarczej lub stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej – miejscem świadczenia usług, jest stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu. Powołaną powyżej zasadę ogólną należy stosować, gdy usługa jest świadczona na rzecz podatnika, a przepisy wskazane w art. 28b ust. 1 ustawy nie przewidują innych zasad ustalenia miejsca świadczenia usług. Do powołanej w art. 28b ust. 1 ustawy zasady ogólnej, ustawodawca przewidział szereg zastrzeżeń, wskazując szczególne zasady ustalania miejsca świadczenia usług. Jednakże w przedmiotowej sprawie nie mają one zastosowania.

Stosownie do art. 2 pkt 9 ustawy,

W myśl art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy:

Według art. 17 ust. 2 ustawy,

Jak wynika z opisu sprawy, nabywają Państwo od Kontrahenta z siedzibą w USA usługi dostarczania informacji. Z uwagi na to, że posiadają Państwo siedzibę na terytorium kraju, to zgodnie z art. 28b ust. 1 ustawy, miejscem opodatkowania nabywanych przez Państwa Usług świadczonych przez Kontrahenta z siedzibą w USA - jest terytorium kraju, tj. Polski.

Wobec powyższego, nabywane przez Państwa usługi od (…) stanowią import usług w rozumieniu art. 2 pkt 9 ustawy, z tytułu którego jest Państwo są podatnikiem, zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy i to na Państwu ciąży obowiązek rozliczenia tych usług.

Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług oraz rozporządzeń wykonawczych do tej ustawy, przewidują dla niektórych towarów i usług zwolnienie od podatku. Zastosowanie zwolnienia od podatku, jako odstępstwo od zasady powszechności i równości opodatkowania, możliwe jest jedynie w przypadku wykonywania czynności ściśle określonych w ustawie oraz w przepisach wykonawczych wydanych na podstawie jej upoważnienia.

Zakres i zasady zwolnienia od podatku dostaw towarów lub świadczenia usług zostały określone m.in. w art. 43 ustawy.

Stosownie do treści art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) ustawy,

Na podstawie art. 43 ust. 15 ustawy,

Stosowanie zwolnień od podatku ma charakter wyjątkowy i nie podlega wykładni rozszerzającej. W efekcie podatnik uprawniony będzie do zastosowania ww. preferencji jedynie, gdy charakter czynności świadczonych przez niego w sposób jednoznaczny i niebudzący wątpliwości wyczerpuje znamiona ujęte w treści przepisu statuującego jego prawo do zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług.

Jednocześnie zwrócić należy uwagę na przepis art. 43 ust. 22 ustawy, zgodnie z którym,

Stosownie zaś do art. 43 ust. 23 ustawy,

Powyższe przepisy umożliwiają wybór opodatkowania określonych usług, które dotychczas obligatoryjnie korzystały ze zwolnienia od podatku – w tym m.in. właśnie usług zarządzania określonych w art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy - przy czym możliwość wyboru opcji opodatkowania dotyczy wyłącznie usług świadczonych na rzecz innych podatników, przy zachowaniu warunków określonych w art. 43 ust. 22 i 23 ustawy.

Należy podkreślić, że pojęcia używane do oznaczenia zwolnień, o których mowa w art. 43 ustawy, należy interpretować ściśle, zważywszy, że zwolnienia te stanowią odstępstwa od ogólnej zasady, zgodnie z którą podatek VAT pobierany jest od każdej usługi świadczonej odpłatnie przez podatnika.

Odnosząc się do Państwa wątpliwości należy wskazać, że zwolnienie o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) ustawy, uzależnione jest od łącznego spełnienia dwóch warunków:

• przedmiotowego – świadczone usługi powinny być kwalifikowane jako usługi zarządzania, oraz
• podmiotowego – ww. usługi zarządzania powinny być świadczone w odniesieniu do funduszy inwestycyjnych, alternatywnych funduszy inwestycyjnych i zbiorczych portfeli papierów wartościowych - w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi.

Przepisy ustawy o VAT nie definiują pojęcia usług zarządzania. Jednakże przepis art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT stanowi implementację do krajowego porządku prawnego przepisu art. 135 ust. 1 lit. g) Dyrektywy 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L z 2006 r. nr 347/1 ze zm.), zgodnie z którym,

W kontekście ww. przepisu art. 135 ust. 1 lit. g) Dyrektywy 2006/112/WE, TSUE wielokrotnie wskazywał, że jego wykładnia powinna być dokonywana z uwzględnieniem kontekstu, w jaki się wpisuje, celów oraz układu tej dyrektywy oraz z uwzględnieniem zwłaszcza ratio legis zwolnienia, które przewiduje. TSUE przypominał ponadto, że zwolnienia od podatku stanowią wyjątki od ogólnej zasady, zgodnie z którą, opodatkowaniu podatkiem VAT podlegają wszystkie usługi świadczone odpłatnie przez podatnika, wobec czego należy dokonywać ich ścisłej wykładni. Ponadto zauważono, że zwolnienia przewidziane w art. 13 Szóstej Dyrektywy stanowią autonomiczne pojęcia prawa wspólnotowego, a zatem powinny zostać zdefiniowane z punktu widzenia prawa wspólnotowego, co ma na celu uniknięcie rozbieżności w stosowaniu systemu podatku VAT w poszczególnych państwach członkowskich.

Z ugruntowanego orzecznictwa TSUE (m.in. w sprawach C-169/04, C-275/11, C-595/13) wynika, że celem zwolnienia od opodatkowania transakcji związanych z zarządzaniem funduszami powierniczymi, przewidzianego w art. 13 część B lit. d) pkt 6 Szóstej Dyrektywy (obecnie art. 135 ust. 1 lit. g) Dyrektywy 2006/112/WE), jest w szczególności ułatwienie małym inwestorom inwestowania w papiery wartościowe za pomocą przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania. Celem pkt 6 tego przepisu jest zapewnienie neutralności podatkowej wspólnego systemu podatku VAT w kwestii wyboru między inwestowaniem bezpośrednim w papiery wartościowe, a inwestowaniem za pośrednictwem przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania. Z powyższego wynika, że transakcje, których dotyczy to zwolnienie, są typowe dla działalności, jaką wykonują przedsiębiorstwa zbiorowego inwestowania. Zatem art. 13 część B lit. d) pkt 6 Szóstej Dyrektywy poza czynnościami polegającymi na zarządzaniu zbiorowym portfelem obejmuje czynności, które polegają na zarządzaniu samymi przedsiębiorstwami zbiorowego inwestowania w papiery wartościowe, takie jak te zamieszczone w załączniku II do zmienionej Dyrektywy Rady 85/611/EWG z 20 grudnia 1985 r. w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS) (85/611/EWG) w rubryce „Administracja”, które są czynnościami właściwymi przedsiębiorstwom zbiorowego inwestowania. Dyrektywa 85/611/EWG została zastąpiona dyrektywą 2009/65/WE z 13 lipca 2009 r. w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS).

Zgodnie z art. 6 ust. 2 Dyrektywy 2009/65/WE,

Załącznik II do tej dyrektywy określa funkcje wchodzące w skład zbiorowego zarządzania portfelem. Są to odpowiednio:

Pod pojęciem przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi należy rozumieć przepisy ustawy z 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 681 ze zm.) – dalej jako u.f.i., a także akty wykonawcze wydane na podstawie przepisów tej ustawy.

Zgodnie z art. 1 u.f.i.:

W myśl art. 38 ust. 1 u.f.i.:

Jak stanowi art. 39 ust. 1 u.f.i.:

Natomiast art. 5 u.f.i. stanowi, że:

Z kolei zgodnie z art. 2 pkt 9 u.f.i.:

Zgodnie natomiast z art. 2 pkt 7 u.f.i.:

U.f.i. wyraźnie rozróżnia zatem pojęcie „funduszu inwestycyjnego” oraz „funduszu zagranicznego”.

Zagraniczne alternatywne fundusze inwestycyjne zostały zdefiniowane w u.f.i. pod pojęciem „unijnego AFI”. Zgodnie z art. 2 pkt 10b u.f.i.:

Natomiast na potrzeby u.f.i. za alternatywny fundusz inwestycyjny uznaje się fundusze inwestycyjne typu „specjalistyczny fundusz inwestycyjny otwarty” oraz „fundusz inwestycyjny zamknięty” (art. 3 ust. 4 pkt 2 u.f.i.) oraz alternatywną spółkę inwestycyjną (art. 8a ust. 1 u.f.i.).

Mając powyższe na uwadze, fundusze zagraniczne oraz unijne AFI nie mieszczą się w zakresie pojęciowym „fundusze inwestycyjne, alternatywne fundusze inwestycyjne (…) w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi”, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) ustawy o VAT.

Uwzględniając powyższe, ze zwolnienia od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) ustawy o VAT mogą korzystać czynności zarządzania funduszami z siedzibą w Polsce. W konsekwencji, powyższe zwolnienie nie znajdzie zastosowania do funduszy mających siedzibę za granicą.

Działalność alternatywnych funduszy inwestycyjnych jest regulowana przepisami ww. ustawy z 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi.

Zgodnie z art. 2 pkt 10a u.f.i.:

W myśl art. 3 ust. 1 u.f.i.:

Jak stanowi art. 3 ust. 3 u.f.i.:

Zgodnie z art. 3 ust. 4 u.f.i.:

Z przedstawionego opisu sprawy wynika, że wskazane Usługi są świadczone na rzecz funduszy inwestycyjnych otwartych (FIO), specjalistycznych funduszy inwestycyjnych otwartych (SFIO) i funduszy inwestycyjnych zamkniętych (FIZ), przy czym podmioty te mają siedziby na terytorium Polski. Tym samym, warunek podmiotowy do zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług w myśl art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy VAT należy uznać za spełniony.

W kwestii wyjaśnienia pojęcia „zarzadzania funduszem” w odniesieniu do przedmiotowej sprawy, należy również wskazać kolejne ugruntowane orzecznictwo TSUE (m.in. w sprawach C-8/03, Banque Bruxelles Lambert S.A. z 21 października 2004 r., C-169/04 z 4 maja 2006 r. w sprawie Abbey National plc., czy C-275/11 GfBk z 7 marca 2013 r.).

Z orzeczenia w sprawie C-8/03, Banque Bruxelles Lambert SA, wynika, że zwolnienie dotyczy tych transakcji, które są ściśle związane z prowadzeniem funduszu, to znaczy do określania polityki inwestycyjnej, kupna i sprzedaży aktywów. O ile zwolnione transakcje nie ograniczają się do podejmowania decyzji, o tyle jednak muszą one bezpośrednio dotyczyć transakcji handlowych papierami wartościowymi.

Doprecyzowania powyższej definicji dokonał TSUE w orzeczeniu z 4 maja 2006 r. w sprawie C-169/04, Abbey National. TSUE w tym wyroku, w pkt 26, 63 i 64, orzekł, że nie tylko zarządzanie inwestycjami, wiążące się z wyborem i zbywaniem aktywów będących przedmiotem takiego zarządzania, lecz również usługi administracyjne i rachunkowe, takie jak obliczanie kwoty dochodów i ceny jednostek uczestnictwa lub udziałów funduszu, wycena aktywów, rachunkowość, przygotowywanie deklaracji w celu podziału dochodów, dostarczanie informacji i dokumentacji na temat rachunków okresowych i deklaracji podatkowych, statystyk i podatku VAT, a także opracowywanie prognoz przychodów, wchodzą w zakres pojęcia „zarządzania” specjalnym funduszem inwestycyjnym. TSUE wyraźnie wskazał, że aby usługi te podlegały zwolnieniu od opodatkowania VAT, powinny tworzyć odrębną całość, która – jeśli ją oceniać globalnie – w konsekwencji wypełnia specyficzne i istotne funkcje usługi zarzadzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi w rozumieniu art. 135 ust. 1 lit. g) dyrektywy 2006/112/WE.

W powyższym wyroku TSUE wskazał zatem na to, że zwolnienie wynikające z analizowanego przepisu dyrektywy 2006/112/WE ma charakter przedmiotowy, nie zaś podmiotowy. Oznacza to, że niezależnie od statusu i formy prawnej podmiotu świadczącego usługi na rzecz funduszu inwestycyjnego, jeśli czynności te jako kompleksowy zespół specyficznych dla funduszu świadczeń wpisywać się będą w zakres czynności, które podmiot bezpośrednio zarządzający funduszami wykonuje w ramach swojej działalności inwestycyjnej, to usługa taka powinna podlegać zwolnieniu z opodatkowania VAT.

Natomiast przedmiotem rozstrzygnięcia TSUE w orzeczeniu z 7 marca 2013 r. w sprawie C-275/11, GfBk, była kwestia możliwości zwolnienia od opodatkowania podatkiem VAT usług doradczych świadczonych przez GfBk na rzecz funduszu inwestycyjnego. W tej sprawie Trybunał rozważył kwestię możliwości zastosowania zwolnienia z opodatkowania VAT dla świadczenia usług doradztwa inwestycyjnego przez spółkę świadczącą usługi doradztwa giełdowego, które jednak nie mieściły się w katalogu funkcji wchodzących w skład zbiorowego zarządzania portfelem w rozumieniu Załącznika II do dyrektywy 2009/65/WE w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych, odnoszących się do przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe. Jakie czynności wchodzące w skład zbiorowego zarzadzania portfelem zawiera Załącznik II Dyrektywy UCITS wymieniono powyżej. Trybunał w orzeczeniu tym podkreślił konieczność szerokiego interpretowania pojęcia czynności „zarządzania specjalnym funduszem inwestycyjnym” i stwierdził, że „okoliczność, że usługi doradcze i informacyjne nie zostały wymienione w załączniku II do dyrektywy 85/611, nie stanowi przeszkody w zaliczeniu ich do kategorii specyficznych usług objętych zakresem czynności „zarządzania” specjalnym funduszem inwestycyjnym w rozumieniu art. 13 część B lit. d) pkt 6 szóstej dyrektywy (...). Fakt, iż usługi doradcze i informacyjne świadczone przez osobę trzecią nie wiążą się z dokonaniem zmian w sytuacji prawnej lub finansowej funduszu również nie stoi na przeszkodzie objęciu ich pojęciem „zarządzania” specjalnym funduszem inwestycyjnym w rozumieniu art. 13 część B lit. d)”.

W odniesieniu do analizowanej sprawy, szczególną uwagę należy zwrócić na wyrok TSUE z 2 lipca 2020 r., w sprawie Blackrock Investment Management (UK), C-231/19. W powyższym wyroku Trybunał orzekł, że artykuł 135 ust. 1 lit. g) dyrektywy 2006/112/WE należy interpretować w ten sposób, że jedno świadczenie usług zarządzania realizowane poprzez platformę informatyczną należącą do usługodawcy będącego osobą trzecią na rzecz spółki zarządzającej funduszami, obejmujące zarówno specjalne fundusze inwestycyjne, jak i inne fundusze, nie jest objęte przewidzianym w tym przepisie zwolnieniem. Odwołując się do stanu faktycznego, analizowanego przez TSUE, należy przytoczyć, że z pkt 11-16 wyroku wynika, że BlackRock jest członkiem i przedstawicielem grupy podatkowej VAT z siedzibą w Zjednoczonym Królestwie, do której należą spółki zajmujące się zarządzaniem funduszami. BlackRock zarządza zarówno specjalnymi funduszami inwestycyjnymi, jak i innymi funduszami, przy czym te pierwsze nie stanowią większości zarządzanych funduszy, zarówno pod względem liczby, jak i wartości zarządzanych aktywów. Aby zarządzać wszystkimi tymi funduszami, BlackRock korzysta z usług BlackRock Financial Management Inc. (dalej BFMI), spółki prawa amerykańskiego należącej do tej samej grupy kapitałowej. Wspomniane usługi świadczone są za pośrednictwem tzw. platformy informatycznej Aladdin, na którą składają się sprzęt, oprogramowanie i zasoby ludzkie. Aladdin dostarcza zarządzającym portfelami wyniki analiz rynkowych i monitorowania wyników i ryzyka, zapewniając wsparcie przy podejmowaniu decyzji inwestycyjnych, nadzoruje zgodność z przepisami i pozwala wdrażać decyzje dotyczące transakcji. Zgodnie z wnioskiem o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym jest to jedno i to samo świadczenie, niezależnie od zarządzanych środków.

W pkt 33 wyroku wskazano, że z postanowienia odsyłającego nie wynika, by w ramach usługi świadczonej przez platformę taką jak rozpatrywana w postępowaniu głównym możliwe było rozróżnienie między usługami głównymi a pomocniczymi. Analiza rynku, monitorowanie wyników, ocena ryzyka, kontrola zgodności z przepisami i usługi w zakresie realizacji transakcji są kolejnymi etapami świadczenia, które są na równi niezbędne do pomyślnego przeprowadzenia transakcji inwestycyjnych. W związku z tym takie świadczenie ma postać jednego świadczenia składającego się z różnych elementów o równoważnym znaczeniu.

W pkt 39 uzasadnienia powyższego wyroku TSUE wskazał, że zwolnienie, o którym mowa w art. 135 ust. 1 lit. g) dyrektywy 2006/112/WE, jest określone wyłącznie poprzez odniesienie do charakteru danego świadczenia, w tym przypadku zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi. Brzmienie tego przepisu nie pozwala zatem na rozdzielenie traktowania podatkowego jednego świadczenia w zależności od jego przeznaczenia.

Stosowanie jednej stawki w zależności od głównego przeznaczenia usług świadczonych za pośrednictwem platformy takiej jak Aladdin mogłoby bowiem prowadzić do tego, że zwolnienie dotyczące zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi zostałoby przyznane na inne fundusze. W takiej sytuacji podmiot zarządzający głównie specjalnymi funduszami inwestycyjnymi mógłby korzystać ze zwolnienia dla całej swojej działalności w zakresie zarządzania funduszami, w tym funduszami innymi niż specjalne fundusze inwestycyjne. Taka konsekwencja byłaby sprzeczna ze ścisłym charakterem wykładni zwolnienia przewidzianego w art. 135 ust. 1 lit. g) dyrektywy VAT, podobnie jak innych zwolnień, o których mowa w tym samym ustępie, o czym przypomniano w pkt 22 niniejszego wyroku.  Zatem w okolicznościach takich jak te rozpatrywane w postępowaniu głównym o traktowaniu podatkowym usług nie może rozstrzygać charakter większości funduszy zarządzanych przez daną spółkę. (pkt 44-46 powyższego wyroku).

Dodatkowo w pkt 47 Trybunał przypomniał, że aby usługi zarządzania świadczone przez osobę trzecią można było zakwalifikować jako transakcje podlegające zwolnieniu w rozumieniu tego przepisu, muszą one stanowić w globalnej ocenie odrębną całość oraz spełniać szczególne i istotne funkcje z zakresu zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi (podobnie wyroki: z 4 maja 2006 r., Abbey National, C-169/04, EU:C:2006:289, pkt 70, 71; z 7 marca 2013 r., GfBk, C-275/11, EU:C:2013:141, pkt 21).

Jak wskazano w pkt 48-51 uzasadnienia wyroku TSUE, rozpatrywana usługa była przeznaczona do zarządzania różnego rodzaju inwestycjami, a w szczególności może być wykorzystywana bez rozróżnienia do zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi oraz innymi funduszami. Dlatego też usługi tej nie można uznać za szczególną usługę zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi. W konsekwencji świadczenie usług takie jak to rozpatrywane w postępowaniu głównym nie spełnia przesłanek do zwolnienia przewidzianego w art. 135 ust. 1 lit. g) dyrektywy 2006/112/WE.

Należy również wskazać na opinię Rzecznika Generalnego P. P., który w pkt 65 stwierdził: „Zważywszy, że zarządzanie funduszami innymi niż SFI nie jest objęte zwolnieniem przewidzianym w art. 135 ust. 1 lit. g) dyrektywy 2006/112, zwolnienie, choćby częściowe, takiego świadczenia, z którego w przeważającej części korzystają fundusze inne niż SFI, nie jest zgodne ze wspomnianym celem, do którego osiągnięcia zmierza to zwolnienie. Ponadto przyznanie zwolnienia z tytułu świadczenia usług, z którego korzystają zarówno fundusze inne niż SFI, jak i SFI, prowadziłoby do odejścia od orzecznictwa przytoczonego w pkt 36 i 37 niniejszej opinii, które z uwagi na ten sam cel wymaga, aby usługi zarządzania świadczone przez podmiot zarządzający będący osobą trzecią tworzyły odrębną całość, ocenianą globalnie, oraz pełniły szczególną i istotną funkcję w zarządzaniu SFI.”

I końcowo, w pkt 71 opinii wskazał: „Pragnę jednak podkreślić, że w okolicznościach innych niż te, które zostały przedstawione Trybunałowi w niniejszej sprawie, rzeczone zwolnienie mogłoby ewentualnie zostać przyznane na rzecz usług świadczonych zarządzającemu funduszami przez osobę trzecią, pod warunkiem że usługodawca dostarczy szczegółowych danych umożliwiających organom podatkowym określenie w sposób precyzyjny i obiektywny usług świadczonych konkretnie na rzecz SFI. W takiej sytuacji bowiem usługi świadczone wyłącznie na rzecz SFI mogłyby być zwolnione na podstawie art. 135 ust. 1 dyrektywy 2006/112, pod warunkiem że podmiot świadczący usługi zarządzania funduszami (lub korzystający z tych usług w przypadku odwrotnego obciążenia) zdoła dostarczyć organom podatkowym takie dane, co z podatkowego punktu widzenia skutkowałoby tym, że podobne sytuacje są traktowane w sposób obiektywny. Ponieważ w niniejszej sprawie brak jest takich danych, sytuacja ta nie zachodzi i nie można przyznać zwolnienia przewidzianego w art. 135 ust. 1 lit. g) dyrektywy 2006/112.”

Z powyższego orzeczenia TSUE oraz opinii rzecznika można wywieść, że sporne usługi świadczone za pośrednictwem platformy informatycznej nie mogą korzystać ze zwolnienia od podatku, z uwagi na to, że mogły być wykorzystane przez usługodawcę do zarządzania nie tylko SFI, ale także innymi funduszami niebędącymi SFI, a nie z tego powodu, że nie spełniają one warunku uznania ich za usługi „zarządzania” w rozumieniu art. 135 ust. 1 lit. g Dyrektywy 112.

Odnosząc się do przedmiotowej sprawy, Usługi nabywane przez Państwa od firmy (…) polegają na otrzymywaniu danych dotyczących w szczególności: rynku towarów, instrumentów pochodnych, rynku akcji, instrumentów o stałej stopie zwrotu, rynku walut, cen towarów, akcji, instrumentów finansowych (w czasie rzeczywistym), analiz zmienności ceny rynkowej, analiz statystycznych i porównawczych, danych właścicielskich poszczególnych spółek, prognoz (w tym prognoz dotyczących zysku) i rekomendacji dla poszczególnych spółek. Zatem, nabywane przez Państwa usługi polegają na dostarczaniu ogólnych informacji i narzędzi do ich wykorzystania. Usługi te polegają bowiem na pozyskiwaniu, opracowywaniu i udostępnianiu aktualnych informacji ekonomicznych, danych i analiz gospodarczych, w tym giełdowych oraz informacji politycznych i ekonomicznych mających znaczenie dla rynków kapitałowych.

W niniejszej sprawie, firma (…) (tak jak podmiot zagraniczny w wyroku w sprawie C-231/19), dostarczają Państwu usługi dostępu do publicznych danych transakcyjnych w zakresie obrotu instrumentami finansowymi. Nabywają więc Państwo dostęp do informacji obejmujących m.in. w czasie realnym notowania na giełdach, dane i wskaźniki z różnych rynków finansowych itp. wykorzystywanych następnie w procesie świadczenia usług zarządzania funduszami inwestycyjnymi, w rozumieniu ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi. W przedmiotowej sprawie świadczą Państwo usługi na rzecz funduszy inwestycyjnych otwartych (FIO), specjalistycznych funduszy inwestycyjnych otwartych (SFIO), funduszy inwestycyjnych zamkniętych (FIZ). Dzięki nabywanym usługom od A. mogą Państwo uzyskiwać bezpośredni dostęp do notowań oraz kompleksowych danych i informacji z rynków finansowych, kompleksowych danych i informacji dotyczących podmiotów notowanych na tych rynkach; dokonywać na potrzeby wewnętrzne w czasie rzeczywistym wyceny portfela inwestycyjnego funduszu; komunikować się za pośrednictwem A. z innymi uczestnikami rynków finansowych (w tym przede wszystkim z domami maklerskimi i bankami pośredniczącymi w obrocie); zawierać transakcje w imieniu funduszy na rynkach finansowych.

Mając na uwadze przedstawione okoliczności sprawy oraz wnioski płynące z powołanych powyżej przepisów jak również orzecznictwa TSUE należy stwierdzić, że spełnione zostały zarówno przesłanka podmiotowa jak i przedmiotowa uprawniająca do zastosowania zwolnienia od podatku. Nabywane Usługi mieszczą się w zakresie czynności zarządzania funduszami inwestycyjnymi wymienionych w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) ustawy. W konsekwencji podlegają zwolnieniu od podatku VAT na podstawie ww. artykułu.

Państwa stanowisko jest zatem prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

• Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.
• Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

• Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (...). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634; dalej jako „PPSA”).  

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

• w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
• w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.).